КЪУЛГАРД

Ирон фольклоры бæлццоны уавæр æвдисæг гыццыл кард. Сæйраг архайджытæй дард балцы исчи куы фæцæуы, уæд æй къулы ныссадзынц, æмæ кæд æндæрхуызон нæ кæна, уæд бæлццонæн йæ фæндаг у арфæйаг; кæд сызгæ, уæд æм хорзмæ мауал æнхъæлмæ кæс. Аргъау «Фаззæттæ»-йы дыууæ фаззоны Сауи æмæ Будзи ныссагътой сæ мусонджы астæуккаг цæджындзы кард, æмæ сæ кæд искæуыл исты æрцæуа, уæд чердæм араст, уыцырдыгæй фарс сызгæ уыдзæн; кæд ма йын фервæзынæн исты амал уа, уæд ма карды фарс ранæй-ран æрттивдзæн.

Сауи бирæ сгуыхтдзинæдтæ равдыста, фæлæ фæстагмæ бæллæхы бахауд: зин æй тымбыл уираг дур фестын кодта. Будзи бирæ бæстæтыл фæзылди. Стыр хъæбатырæй, стыр хъаруджынæй равдыста йæхи адæмæн. Дзыллæтыл айхъуыст йæ ныфс, йæ тыхы кой, дзыллæтæн баззад йæ ном арфæйагæн. Уыцы хуызæнæй иу бон йе 'фсымæр йæ зæрдыл æрбалæууыд. «Бабæрæг æй кæнон», – загъта Будзи æмæ æрцыд хъæды астæу æрдузмæ, сæ мусонгмæ. Бакаст кардмæ, æмæ Сауийы 'рдыгæй фарс сырх-сырхид афæлдæлдæхт згæйæ. Карды буарæй ма æнæзгæхæрд ранæй-ран æрттывта. Фæзылд уырдыгæй æмæ, Сауи чердæм ацыд, уыцы 'рдæм згъорын райдыдта... Æмæ йе 'фсымæры фервæзын кодта.

Цыргъагæн: цирхъæн, æхсаргардæн (æхсаримæ хуымæтæджы баст нæу), хъамайæн, кардæн нымд кодтой нæ фыдæлтæ. Скифтæм табуйаг уыд цирхъ, кувгæ йæм кодтой, кусæрттæ йын кодтой. Сæ зæххыл алы ран дæр Аресæн (хæстонты бардуагæн) уыд кувæндон, бæрзонд обауыл. Алы ахæм обауып дæр сагъд уыд рагон æфсæн цирхъ. Æрвылаз дæр иу ардæм æрбакодтой нывонд кусæрттæгтæ: бæхтæ, стуртæ — иннæ зæдтæн цас æргæвстой, уымæй фылдæртæ.

Цыргъаджы табуйаг нысан æвдыст цæуы кадæг «Æхсар æмæ Æхсæртæджы мæлæт»-ы дæр. Дзерассæ-рæсугъд кæрæдзийы халдих дыууæ фаззоны куы фæхæццæ кодта, Æхсары йæ мой Æхсæртæг куы фенхъæлдта, уæд хуыссын афон Æхсар йæ нымæт Дзерассæйы бын бакодта, Æхсæртæджы нымæт та сæ уæлæ ныккодта, æмæ цæмæй кæрæдзимæ хæстæг ма уыдаиккой, уый тыххæй йæ кард фелвæста æмæ йæ сæ дыууæйы астæу нывæрдта.

Ахæм ми бакодта Будзи дæр аргъау «Фаззæтты». Сауийы (Будзийы фаззон) ус ын йæ къæхтæ ахсадта, уат ын æркодта, æмæ схуыссыд. Ус хæдзар бафснайдта, йæ уæлæдарæс раласта æмæ Будзийы фарсмæ йæхи куыд æрцæйуагъта, афтæ Будзи фехъал, къулæй кард райста æмæ йæ йæхицæй усы астæу хуыссæны авæрдта.

кæс «АРВЫ ДУАР»-Ы СÆРГÆНДТÆ